1.
Thuyền tình qua mấy bến si
Đời người thì ngắn, Cỏ Thi thì dài
Câu thơ ấy thấm vào tôi tự bao giờ, từ ai đến, không biết. Chỉ biết câu thơ đưa tôi đi tìm Cỏ Thi. Cỏ Thi thân dài, cao ngoẵng, lá mỏng mềm uốn cong gọng vó, hoa tím nhạt, không nhận ra mùi hương của hoa, một thứ hương có màu, cảm thấy mơ hồ, rẽ lối vào trời như một hơi thở. Cỏ Thi mọc len vào bạt ngàn cỏ, mọc lầm lũi cô đơn trên cồn cát, mọc riêng rẽ mướt mát bên vũng nước, bờ sông. Cỏ Thi yểu điệu mơ màng cứ như sinh ra cho những tao nhân mặc khách phải lòng. Cỏ Thi ám ảnh lạ lùng! Một đời mơ mộng Cỏ Thi.
2.
Làng tôi có tục bói Cỏ Thi. Theo các bậc túc nho giảng giải: “Bói” theo chuyển nghĩa từ từ “Bốc” chữ Hán mà ra. Cách bói bằng mai rùa gọi là “Bốc”. Cách bói bằng Cỏ Thi gọi là “Phệ”. Bốc phệ khởi đầu từ Trung Quốc, lan truyền sang ta nhiều cách: Bói gieo tiền, bói Kiều, bói bài tây, bói chén, bói thẻ tre.
Thầy bói Cỏ Thi truyền rằng: Lấy 50 cọng Cỏ Thi bỏ vào bát đựng cát (cát bốc ngay dưới chân người xin bói), xóc mạnh cho cát lẫn vào cọng cỏ. Hoặc ngắt vài cọng cỏ cắm vào bát cát, thắp ba que hương. Thầy nhìn tướng diện, nghe giọng nói, dựa theo cọng cỏ nổi lên trên bát cát và hương khói bay mà đoán mọi sự, dữ ít, lành nhiều.
Thầy bói Cỏ Thi truyền qua bao đời linh nghiệm, xôn xao, thưa vắng dần, bây giờ thì vắng hẳn. Người ta bảo các thầy lần lượt đầu thai vào loài Cỏ Thi, nhập vào cõi người mà tươi tốt ở trần gian.
Cỏ Thi từ đất - trời - nước - lửa mà thành. Mặc cho tạo hóa xoay vần, biến cải, Cỏ Thi không chết, không lẫn vào các loài khác. Cỏ Thi nguyên thủy ẩn dật trong đất làng. Cỏ Thi gợi nhớ về một gọng vó, một lá buồm, một ngôi sao, một tiếng chim vạc ăn đêm và đôi mắt người đàn bà chờ chồng đi biển. Làng tôi mở mang giàu có xênh xang hơn trước rất nhiều. Nhưng tôi cứ thấy buồn buồn một điều gì đấy như hồn vía làng mình bỏ đi, nghèo đi. Tiếc quá!
3.
Làng tôi phố phường ùn ùn bắc cầu lên trời khu nghỉ dưỡng cho người tứ xứ mở cửa về phía biển. Lấp ao hồ, kè sông rạch, quây bến thuyền, ngăn bãi tắm... nhiều loài cỏ dại phải tiêu hủy, di cư. Cỏ Thi lặng lẽ giữ lấy giống nòi, nương náu vào những nơi hẻo lánh. Muốn tìm trò truyện với Cỏ Thi, thật khó!
Một hôm may mắn cô tiếp viên du lịch lấp lánh như viên ngọc trai còn ướt mướt nước biển, đưa tôi lên trần nhà cao tầng trống choáng giữa không trung. Trời ơi, Cỏ Thi! Một khóm Cỏ Thi gọi tôi bằng tiếng lá, tiếng người trong gió biển u... u... Tôi bàng hoàng ngồi xuống, hai bàn tay cào xúc vào vìa đất mỏng, bốc khóm Cỏ Thi gói vào vạt áo, trước đôi mắt ngỡ ngàng của cô gái trẻ. Tôi âm thầm mang Cỏ Thi về trồng trong góc vườn nơi cha mẹ tôi chôn núm ruột tôi ở đấy. Ngồi với Cỏ Thi, tôi lầm rầm những lời mơ vọng ngọt ngào
Muốn tìm vài vuông đất thôi
Không đi xa để ngồi chơi một mình
Bao nhiêu hoa cỏ thơm lành
Đan vào sợi tóc là thành mái che
Một mình ngồi kể chuyện quê
Nhìn mây đi gọi Cỏ Thi về làng.
Làng Triều - Sầm Sơn
Tháng 10 - 2016 - Văn Đắc