Tạp chí văn nghệ Xứ Thanh
Trang chủ   /   Lý luận phê bình   /   Mấy cảm nhận về tập thơ "Mưa dắt ngang chiều" của Lâm Bằng - TRỌNG MIỄN
Mấy cảm nhận về tập thơ "Mưa dắt ngang chiều" của Lâm Bằng - TRỌNG MIỄN

      

 Tôi có cảm giác tập thơ này Lâm Bằng muốn thể nghiệm cách viết của mình về cả nội dung và hình thức thể hiện. Về nội dung, anh không tập trung cho một chủ đề nào. Cảm hứng vấn đề gì thì viết vấn đề ấy. Hình thức cũng vậy, ngắt câu, ngắt chữ, xuống dòng không chỉ với thể thơ tự do mà với cả thể thơ lục bát. Điều này không mới, đã nhiều người làm nhưng Lâm Bằng sử dụng nhiều hơn, tập trung hơn trong tập Mưa dắt ngang chiều. Tôi cũng có cảm giác, tập Mưa dắt ngang chiều của Lâm Bằng hình như có hai cách viết: Một cách viết theo cảm hứng thi ca của một người làm thơ có tay nghề, có vốn sống, có nhãn quan của một nghệ sỹ từng trải; còn một cách viết theo kiểu phóng túng (hoặc bực dọc một điều gì đó rồi mượn thơ để giải tỏa), ít tính tu từ không chiếm được cảm tình của người đọc.
       Tôi xin đề cập đến cách viết thứ nhất của Lâm Bằng. Cách này chiếm chủ đạo trong tập thơ Mưa dắt ngang chiều. Mở đầu cách viết này là bài Say:
              Trăng
              rớt ngọc
              ảo huyền núi biếc
              Cây lả lơi
              chiều thắm gieo mùa
              Thiêm thiếp đồng làng
              cày gối vụ
              Cây nhú mầm
              say
              lướt khướt sau mưa.

       Bài thơ có mười dòng nhưng thực ra chỉ có bốn câu: Trăng rớt ngọc ảo huyền núi biếc/ Cây lả lơi chiều thắm gieo mùa/ Thiêm thiếp đồng làng cày gối vụ/ Cây nhú mầm say lướt khướt sau mưa. Bài thơ chỉ tả cảnh mà người đọc vẫn nhận ra niềm vui mãn nguyện của con người về bức tranh tuyệt đẹp của quê hương. Có điều ấy là do ba từ “say lướt khướt” được nhân cách hóa một cách hợp lý.
       Cũng cách ngắt nhịp, xuống dòng ấy Trăng kinh thành lại nói về tâm trạng cô đơn, lạnh lẽo của người thiếu nữ nơi cung cấm ngày xưa:
              Trăng kinh thành
              Buông lạnh ngai xanh
              Nơi viễn xứ
              Chàng ơi...
              Cô quạnh quá
              Đêm hoàng cung
              Giọt trăng
              rơi
              lã
              chã
              Bệ ngọc đêm dài
              thiếp
              lạnh
              giấc
              nữ vương

       Đối lập với Trăng kinh thành là bài Trăng nói về cách sống buông thả của những thiếu nữ nhẹ dạ thời kinh tế thị trường:
              Mảnh hờ hững buông lơi khách trọ
              Níu mà chi, Trăng thỏ thẻ tuổi rằm
              Trăng mới nhú đã chật căng niềm ước
              Khát khao
              ngày
              Tuột nút gia phong.
              Không đợi tuổi
              Sông nghiêng đến lạ
              Bến chòng chành
              Ngây ngất xiêm mao.

              Muốn bung cả...
              Mặc lời neo lễ giáo
              Thế gian ngưng, lảo đảo cả trời sao.

       Những con chữ, những dòng thơ như những giọt nước mắt đau xót của người lương thiện chảy ra, không giữ được người con gái ngây thơ, nhẹ dạ. Viết về tình yêu đôi lứa, về trai gái xuân thì, ngòi bút Lâm Bằng tỏ ra linh hoạt và có duyên:
              Có đôi chút tình si bên mái lá
              Nợ ríu ran cho suốt một mùa yêu
              Hồn vía hỡi thẩn thơ về với hỡi
              Có một tôi ngơ ngẩn với một chiều.

                                    (Có một chút tình si)
              Sông Hương chầm chậm cây say sóng
              Cỏ giả lên môi nước ngược dòng
              Em giận, lòng tôi thêm ẩn dật
              Sóng về bên ấy có tôi không.

                                    (Sông Hương đêm)
              Tôi tạ lỗi dòng trôi biêng biếc nước
              Tôi ngẩn ngơ khi tà thắm lướt ngang
              Thì cũng đủ chiều ơi mong ngóng đợi
              Nào ai hay đến gió cũng mơ màng...

                                    (Chút ngẩn ngơ)
              Chiều thả khói phải chi em cứ đợi
              Cho lòng say cứ ngây ngất giao mùa
              Cho tím biếc lòng thung hoa diếp dại
              Em mơn man trong ngọn gió nô đùa.

                                     (Giao mùa)
              Kìa trăng ảo ảnh
              Mơn man sóng
              Kìa gió đông về lả lơi bay
              Kìa mây hờn dỗi
              Buông trễ nải
              Tôi...
              Với một tôi
              Ngất nghểu ngày.

                                     (Kìa trăng)
              Giá cứ hẹn... cho xôn xao bến hẹn
              Cho ngày xanh và lá cũng xanh hơn
              Nắng cũng ngợp và cây... và cỏ lá
              Cũng mơn man trong gió biếc ngỡ ngàng.

                                      (Thì cứ hẹn)
              Lãng đãng xuân thì men vừa dậy
              Ửng hồng đôi má tuổi đương nhen
              Vườn ai thấp thoáng đôi mi ướt
              Ai bảo nhành xuân chẳng biết ghen.

                                  (Lãng đãng xuân)
       Phần thứ hai trong bài viết này tôi muốn nói về cách viết tự nhiên, ít tính tu từ trong tập Mưa dắt ngang chiều của tác giả Lâm Bằng. Đó là những bài: Làng tôi dựng lại ngôi đình, Cách đây hai ngày, Ngày, Dạ ký Noel 2010. Ở những bài này tác giả chưa dụng công lắm trong việc dùng từ. Nói cách khác, tác giả hơi dễ dãi, phóng bút. Cùng với sự dễ dãi này ở một số bài tác giả còn dùng từ Hán Việt làm cho câu thơ trở nên cầu kỳ, khó hiểu. Xin dẫn mấy câu:
              - Thị giác nông phu(1) rờ rỡ
              - Nước đồng ràn rụa hẽm sâu nước mắt nông phu

                                         (Hoan ca đồng tháng mười)
              - Cơ bắp nông phu bất chợt rệu rã
                                         (Đồng sau bão)
              - Ngư phu(2) túa ra
              Chài, lưới, vó bè, vó tay... quờ quạng lòng sông như bầy    
              kiến bâu vào vệt mỡ
              - Cánh đồng làng tôi ngọn lúa loi ngoi mặt nước
              ngư phu hớn hở
              Chuyện tép tôm...

                                         (Cánh đồng làng tôi mùa lũ)
       Có bài đã dùng “Tự phu” lại còn mở ngoặc đơn ( ): Người - đẽo - chữ. Vậy sao không dùng luôn “Người đẽo chữ” và thay (Phu một) bằng người thứ nhất; (Phu hai) bằng người thứ hai; (Phu ba) bằng người thứ ba là những cụm từ thuần Việt cho dễ đọc, dễ hiểu.
       Trong tập thơ này có những bài tôi không hiểu tác giả nói gì, như bài Những kẻ lang thang chẳng hạn. Phần Kẻ lang thang II tác giả viết: 
              Mọi khôn ngoan đều là sự chạy trốn chính mình
              Lời hoa mỹ vẽ son vương miện
              Kẻ ba hoa mang nặng nợ
              Người hành khất hiên ngang đi đòi nợ thế gian
              Vua chúa và anh hùng
              Những vương giả, quận công... những con nợ không cùng.

       Phần “Vĩ thanh” của bài thơ còn khó hiểu hơn: 
              Trút hoàng bào 
              Vua cũng như dân 
              Mỗi mảnh đời đều là kẻ lang thang.

       Bài Tự phu (Người đẽo chữ) tác giả cũng viết kiểu như vậy. Xin chép nguyên văn:
              Tự phu
              (Người - đẽo - chữ)

              (Phu một)

              Lữ thứ
              Gạch nối muộn mằn
              Bạc phếch thời gian
              Nhọc nhằn con chữ chạy đua sám hối.

              (Phu hai)
              Câu chữ nguệch ngoạc
              Ngôn ngữ tha hương
              Vãng nhân hý hửng lên đồng
              Tự mãn bồng bềnh
              hoan lạc.

              (Phu ba)
              Hiệu ứng bầy đàn
              Xướng nhân tạp ngôn
              Xướng nhân thoa son
              Mỹ tự ông ổng thoát thai
              Ngỗng, ốc... vểnh tai...

       Có lẽ tác giả ấm ức, bực dọc về chuyện gì đó nên dùng thơ để giải tỏa chăng? Nếu đúng như vậy thì hoàn toàn không nên. Vì nó như những hạt sạn trong một bát cơm ngon.
       Tuy nhiên, có những bài bình thường cả về tứ, về văn nhưng lại có những câu chiếm được cảm tình của người đọc:
              Đời mẹ như nắng liêu xiêu
              Dặm trưa chưa tới bóng chiều đã buông

                                         (Mẹ tôi)
       Hoặc nói về sự nhọc nhằn, vất vả của người cha đối với việc nuôi dạy con cái khi người mẹ của con đã qua đời, Lâm Bằng vận dụng rất thành công thành ngữ, tục ngữ người Việt:
              Chát lòng vả, đỏ lòng sung
              Đắm lòng cá chuối(3), dửng dưng bến người...
              Lẻ buồm cha ngược dốc đời
              Cau xanh một bóng nồng vôi thay trầu.

                                         (Cha)
       Hoặc nói về vẻ đẹp quyến rũ, sức sống mãnh liệt của phái nữ, thơ đề ảnh của Lâm Bằng có sức gợi nhưng không dung tục, thái quá:
              Cây
              Thắp lửa
              Gió nhen xào xạc lá
              Nợ nần chi nhành cháy đỏ tương tư
              Chơm chớm nhú
              chồi xuân
              Rừng rực tuổi
              Lãng nhân
              Tình
              Thờ thẫn
              Bước
              phiêu du

                     (Chồi xuân)
       Tập Mưa dắt ngang chiều có nhiều bài khá, bài hay nhưng cũng có bài chưa thuyết phục được người đọc vì ẩn ý của người viết hoặc vì ngôn ngữ của bài thơ. Tôi tin rằng Lâm Bằng đủ sức vượt qua được những điều bạn đọc chưa thật đồng tình với tác giả trong tập này để những tập tiếp theo của anh sẽ hoàn mỹ hơn trong lòng bạn đọc.
                                                              Tháng 6-2015
                                                                     T.M

(1) Nông phu: Nông dân.
(2) Ngư phu: Người đánh bắt cá, tôm tép.
(3) Tục ngữ Việt Nam có câu: Cá chuối đắm đuối vì con.


Các tin liên quan

Thống kê truy cập
 Đang online: 76
 Hôm nay: 2498
 Tổng số truy cập: 9332479
Cửa sổ văn hóa

  • TẠP CHÍ VĂN NGHỆ XỨ THANH
  • Địa chỉ: Tầng 9, trụ sở hợp khối các đơn vị sự nghiệp tỉnh, đường Lý Nam Đế, Phường Đông Hương, TP. Thanh Hóa - Điện thoại: 0237.3859.400
  • Chịu trách nhiệm nội dung: Thy Lan
  • Website: tapchixuthanh.vn - Email: tapchixuthanh@gmail.com
  • Giấy phép số 187/GP-TTĐT do Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử cấp ngày 26/10/2023
  • Đơn vị xây dựng: Trung tâm CNTT&TT Thanh Hóa