Xóm Thùy vừa dọn đến ở là xóm lao động nghèo, gần đường ray xe lửa. Những nóc nhà tôn thấp lè tè cứ rung lên bần bật mỗi khi tàu chạy qua. Thời gian đầu Thùy chưa quen, cứ nghe tiếng còi tàu từ xa cô đã thấp thỏm. Hôm nay, lần đầu tiên cô ra chợ, cái chợ chồm hổm chỉ bán từ sáng đến trưa rồi dẹp ngay.
Nắng hầm hập dội xuống những bó rau đã héo rũ, những mớ cá, mớ tôm bày trên mấy cái mẹt đã bắt đầu chảy nước. Bên cái thùng xốp úp ngược, một ông lão đang ngồi với mớ bột dẻo đủ màu trước mặt. Nắng rọi xuống tấm bạt thủng lỗ chỗ che trên đầu ông, rọi xuống bàn tay gân guốc đang nhào nặn thoăn thoắt, chỉ một loáng lại ra một hình thù ngộ nghĩnh, ông gắn vào cây tăm tre dài, cắm vào thùng xốp, trên đó la liệt những tò he vừa nặn xong.
- Đem đi chỗ khác! Chỗ này không phải chỗ ông ngồi! - Có tiếng quát lớn khiến ông lão giật nảy mình. Anh nhân viên quản lý chợ vừa quát xong, sẵn cái còi trên tay, anh thổi toét toét thêm vài tiếng. Ông lão hai bàn tay dính đầy bột màu vội vàng đứng lên thu dọn đồ nghề, chuyển sang bên kia đường. Tay ôm mẹt tò he đầy nhóc, ông run run qua đường giữa nắng trưa. Thùy vội vàng đẩy xe lên lề:
- Ông để con giúp một tay - Vừa nói Thùy vừa nhặt mớ tăm tre, tiện tay cô bê luôn cái tráp đựng bột màu đi theo ông.
Sang bên kia đường, ông nhìn trước nhìn sau rồi rụt rè trải tấm bạt nhựa xuống vỉa hè, đặt lên đó chiếc thùng xốp, sè sẹ ngồi xuống trước ngôi nhà đang đóng cửa im ỉm. Thùy đặt cái tráp và mớ tăm tre bên cạnh ông lão, cô nhìn lên tán cây im phăng phắc, cái nắng chang chang không chút gió khiến ai cũng phờ phạc, muốn nẫu ra. Ông lão lại cặm cụi soạn mớ bột dẻo bày ra trước mặt. Thùy ái ngại nhìn nắng dội xuống mái đầu trần bạc phơ không mũ nón của ông.
- Tấm bạt che đằng kia có phải của ông không? - Thùy hỏi.
- Cô bảo gì cơ? - Ông lão ngơ ngác nhìn Thùy.
“Có lẽ ông lão nặng tai” - Thùy thầm nghĩ, cô ngồi xuống bên ông nhắc lại từng chữ một thật to, ông lão nghe xong gục gặc đầu:
- Vâng, của tôi!
- Để con gỡ mang sang đây căng cho ông ngồi đỡ nắng - Vừa nói Thùy vừa nhanh nhẹn sang bên kia đường, cô loay hoay gỡ tấm bạt được cột vào gốc cây bằng hai sợi dây dừa rồi mang sang chỗ ông lão đang ngồi. Một chị trong chợ trở ra, tay dắt theo đứa con gái nhỏ, đến trước cái mẹt bày la liệt tò he ông vừa nặn xong. Cô bé tròn xoe mắt nhìn những hình thù ngộ nghĩnh đang được nhào nặn thoăn thoắt trong tay ông.
- Mẹ mua cho con đi! - Cô bé ngước nhìn mẹ thỏ thẻ.
Người phụ nữ cúi xuống chọn một chú gà trống và một con cá vàng đưa cho cô bé:
- Con thích cái này không?
Cô bé gật đầu, nép vào người mẹ, mắt vẫn không rời hai bàn tay ông.
Người mẹ móc ví lấy ra tờ năm mươi nghìn đưa cho ông lão rồi vội vàng dắt cô bé quay đi. Ông lão cầm tờ tiền dí sát vào mắt một lúc lâu rồi lập cập tìm tiền lẻ trong túi áo.
- Cô ơi, cho tôi gửi lại tiền thừa - Vội chạy theo mẹ con cô bé, giọng ông khàn đặc, đứt quãng.
- Không sao đâu, ông cất đi ạ! - Người phụ nữ nhỏ nhẹ.
Thoáng chút ngơ ngác nhưng ông lão cũng lom khom lại thùng xốp rút ra một con heo, một con vịt và hai bông hồng vàng mang lại đặt vào tay cô bé:
- Ông cho con! - Ông lão cười chòm râu rung rung.
Một thoáng ngại ngùng hiện lên gương mặt người mẹ, rất nhanh, cô cúi xuống bên con gái:
- Cảm ơn ông đi con!
Cô bé e thẹn cầm mớ tò he, lí nhí “cảm ơn ông”.
Thùy loay hoay tìm cách căng tấm bạt phía trên chỗ ông lão ngồi, lúc ông trở lại, tấm bạt cũng vừa căng xong.
- Cảm ơn cô, cô tốt quá!
- Không có gì ạ! - Thùy trả lời, nói rồi cô cúi xuống mẹt tò he ông lão vừa nặn xong, cô thích thú đặt vào lòng bàn tay: Một nải chuối chín vàng, hai trái cam, thơm và một mớ táo đỏ... “Vậy là con gái có một đĩa trái cây để chơi đồ hàng rồi” - Thùy thích thú nghĩ thầm.
- Ông cho con gửi tiền! - Thùy cẩn thận gói mớ tò he vào tờ giấy báo, bảo ông.
- Của cô hết hai mươi ngàn - Ông lão hấp háy mắt trả lời, nói rồi ông rút thêm một chú cánh cam đang đậu rung rinh trên chiếc tăm dừa - Ông gửi cho bé con!
Thùy đón lấy chú cánh cam xinh xắn, cảm ơn ông rồi vội vã sang đường.
Con gái nhỏ đón mẹ ở cửa phụng phịu:
- Mẹ bảo ra chợ một tí thôi mà con đợi lâu ơi là lâu!
- Mẹ có tò he cho con đây! - Thùy dỗ dành.
Cô bé đón từ tay mẹ mớ tò he, tròn mắt ngạc nhiên:
- Tò he là gì? Sao lại gọi là tò he hả mẹ?
- Đó là một loại đồ chơi dân gian của trẻ em ngày xưa, “tò he” là tiếng gọi chệch đi của chữ “tò te” âm thanh phát ra ở đầu kèn khi đồ chơi được gắn vào chiếc kèn ống - Thùy giải thích cho con gái.
Cô bé chưa nghe mẹ nói hết câu đã vội cầm mớ tò he chạy biến vào phòng.
*
Xong việc, ngẩng lên nhìn đồng hồ đã hơn mười một giờ trưa, Thùy vội vã ra về, sực nhớ chưa kịp mua thức ăn cho bữa trưa, cô tấp vào chợ, lúc trở ra cô nghe có tiếng lao xao.
- Hết chỗ sao ông ngồi chỗ này, chỗ tôi ngồi từ trước đến giờ? - Tiếng một chị lanh lảnh.
- Ông ra vỉa hè ngoài kia kìa! - Tiếng chị khác thêm vào.
Thùy quay lại, là ông lão nặn tò he hôm nọ, ông đang ngồi bên cạnh hàng bán trái cây, cô lại gần:
- Sao hôm nay ông lại ngồi đây?
Ông lão ngẩng lên hấp háy đôi mắt mờ đục nhìn cô, nhận ra Thùy, ông cười như mếu:
- Đằng kia chủ nhà không cho ngồi nữa, chỗ xe ra vào, vả lại trẻ con cứ xúm lại xem, ồn ào họ mắng cô ạ! - Ông lão giải thích. Nói rồi ông lại loay hoay thu dọn đồ nghề trong tiếng xoe xóe không ngớt của chị bán trái cây. Thùy thấy sống mũi mình cay cay, cô nhìn theo bóng ông lão chầm chậm khuất sau con hẻm, tấm lưng còng xuống trong chiếc áo màu nâu đất đã sờn, một tay ông lão ôm chiếc thùng xốp, tay kia ôm mớ lá dừa chưa kịp vót thành que.
Đã đến giờ đón con gái nhỏ, Thùy vội vàng xếp lại đống hồ sơ trước mặt, ra khỏi cơ quan đã hơn năm giờ chiều. Từ xa cô đã thấy con gái đứng trước cổng trường đưa mắt tìm mẹ.
- Đợi mẹ lâu không? - Thùy âu yếm hỏi con.
- Cũng không lâu mẹ ạ, con đứng xem ông nặn tò he - Nói rồi cô bé chỉ tay về phía tụi trẻ con đang xúm xít trước một ông lão.
Thùy ghé mắt nhìn vào, là ông lão nặn tò he ngoài chợ, tay đang thoăn thoắt nhào bột, cô vui như thấy người thân.
- Ừ, để ông làm, mình về thôi con! - Thùy lên xe nổ máy.
Bỗng Thùy nghe tiếng một đứa con trai hét to:
- Không, cháu không thích cái này đâu, ông nặn cái khác đi!
- Ông nặn Sơn Tinh đấy, còn đây là Thánh Gióng, hay cháu thích Thạch Sanh, để ông nặn cho? - Tiếng ông cụ dỗ dành.
- Không, cháu không thích mấy ông này, ông nặn cho cháu siêu nhân với người nhện í, hoặc là Conan cũng được - Đứa con trai dõng dạc.
Một thoáng ngơ ngác, ông cụ thều thào:
- Ông có biết mấy ông đó đâu…
- Vậy ông có biết nặn Đôrêmon không? - Đứa con trai vẫn chưa thôi.
Ông cụ lắc đầu buồn bã, chòm râu bạc phơ rung rung:
- Ông cũng không biết người đó.
- Đó là con mèo Đôrêmon, không phải là người, ông chả biết gì cả! - Đứa con trai hét lên hậm hực bỏ đi.
Từ xa Thùy yên lặng dõi theo, cậu bé bỏ đi kéo theo mấy đứa bạn trai đang đứng vây quanh. Nắm bột xanh đỏ vẫn còn trong tay ông bê bết, ông dõi mắt thật lâu vào khoảng không, yên lặng.
Con gái nhỏ nhìn theo ông, cô bé nép đầu vào lòng mẹ. Thùy thoáng nhìn thấy mắt con ươn ướt, cô lục ví lấy tờ hai mươi ngàn đưa cho con gái:
- Con thích gì lại mua cho ông.
Cô bé nhìn mẹ đầy biết ơn, nó chạy đến bên ông lão, hai ông cháu thầm thì với nhau chuyện gì thật lâu Thùy không nghe rõ, một lúc sau cô bé chạy lại bên mẹ, trong tay một nắm tò he:
- Đây là cô Tấm chui ra từ quả thị, đây là Thạch Sanh cứu công chúa nè mẹ, còn đây là Thánh Gióng nhổ tre đánh giặc, ông kể cho con nghe thế! - Con gái sung sướng nhìn mẹ.
Thùy lại thấy sống mũi cay cay, cô dịu dàng bảo con:
- Thôi muộn rồi, lên xe mẹ chở về.
Cô bé ngoan ngoãn ngồi sau lưng mẹ, xe nổ máy, Thùy vẫn chưa đi, cô quay lại ôm đầu con thầm thì:
- Mẹ cảm ơn con!
- Con phải cảm ơn mẹ chứ, vậy mà con quên, nhưng sao mẹ lại cảm ơn con? - Cô bé ngơ ngác nhìn mẹ.
Thùy yên lặng lên xe, chiều đã tắt nắng, cô ngước nhìn trời, chỉ còn chút ráng vàng như một dải lụa vắt lên trong trời chiều.
… Giờ tan tầm, đường sá đông nghịt. Một ngày làm việc căng thẳng trôi qua, giờ này Thùy chỉ mong về đến nhà tắm táp rồi lăn ra sàn nhà vui đùa với con, có lẽ con bé cũng đang ngóng mẹ về.
Đến ngã tư đèn đỏ, Thùy dừng lại. Một giọng ca nam nhừa nhựa cất lên trong cái loa rè rè “Tình người sau cơn mê vẫn xanh, dù bao tháng năm đau thương dập vùi…”. Thùy nhướn người qua đám đông, từ xa cô nhìn thấy ông lão nặn tò he run run đi trên vỉa hè, một cái khay trên đó la liệt những móc khóa, tăm bông, hộp quẹt… được nối vào một sợi dây quàng qua cổ ông, cái khay nặng khiến lưng ông còng xuống. Một bên hông ông gắn chiếc loa nhỏ đang phát ra tiếng hát thay cho tiếng rao. Thùy nhìn theo cái lưng còng của ông cho đến khi mất hút “Vậy là ông đã bỏ nghề nặn tò he”, cô buồn bã.
Về đến cửa, con gái nhỏ đón mẹ với miệng cười tươi rói:
- Mẹ xem này, cô Tấm chui ra từ quả thị, mấy hôm nay con đợi ông lão nặn tò he để nhờ ông nặn cho con quả thị.
- Ừ, con ra ngoài chơi để mẹ nấu cơm - Nén tiếng thở dài, Thùy vào bếp.
Bữa cơm chiều dọn ra trời đã tối, có tiếng sấm đì đùng từ xa vọng lại. Con gái thích thú chạy khắp nhà hét vang “Thích quá mẹ ơi, sắp mưa rồi!”.
Thùy yên lặng nhìn ra màn trời tối sẫm, tai cô lại vọng lên giọng ông lão khàn khàn “Ông nặn Sơn Tinh đấy, còn đây là Thánh Gióng, hay cháu thích Thạch Sanh, để ông nặn cho?”. Nhìn vào mâm cơm, mắt Thùy nhòa đi, cô như thấy ông lão nặn tò he hai tay bê bết bột màu xanh đỏ với cái khay quàng qua cổ đầy tăm bông và móc khóa.
V.N.G