Chiếc xe lao vun vút. Càng đi nhanh, khoảng tối phía sau càng rộng và được lấp dần bởi những chùm đèn rực rỡ xanh đỏ của những nhà hàng, khách sạn ven biển. Cô cảm thấy thanh thản đến kỳ lạ. Có lẽ, gió biển, hơi ấm, sự bao la, mênh mông của biển đã làm cô thoát ra khỏi những dằn vặt, những kỷ niệm đẹp nhưng buồn, để ngày mai cô sẽ chia tay với thành phố biển này.
Biển đêm thật đẹp. Từng con sóng lớn như những dải ánh sáng khổng lồ tung réo, uốn lượn, nhấp nhô, rồi miên man, khoả lấp vào mênh mông của bến bờ. Âm thanh biển lúc rì rào vuốt ve, lúc hừng hực mãnh liệt như người đàn ông cô yêu. Anh đã coi cuộc chia tay này chỉ là sự đỏng đảnh, nũng nịu, muốn cưng chiều như những người tình đã bước qua đời anh.
Cô được cử đến Hội nghị Doanh nhân trẻ toàn quốc để viết bài về anh. Vinh dự nhưng cũng là thách thức. Bài viết này, ban biên tập sẽ xét năng lực để ký hợp đồng làm việc chính thức với cô.
Đã có nhiều cuộc phỏng vấn, nhiều cuộc gặp gỡ trong nghề với các đại gia, quan chức lớn, cũng bị say say một chút song chưa bao giờ cô bị bắt vía như lần gặp này. Vị giám đốc này trẻ trung, năng động nhưng cũng đầy chất nghệ sĩ. Anh bắt tay cô một cách lịch thiệp rồi yêu cầu vào việc luôn. Thời gian chỉ có năm phút. Chỉ trong khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng cô đã đủ linh cảm nhận ra một tình cảm đặc biệt giữa hai người. Cố bình tĩnh để giữ cho cuộc phỏng vấn thật tự nhiên nhưng cô vẫn có cảm giác hơi run. Còn anh, anh chỉ nhìn cô tỏ ý khiêm nhường và thấu hiểu.
Cuộc phỏng vấn diễn ra chớp nhoáng. Tài liệu thu thập phong phú nên cô viết một mạch. Giật một cái tít thật đắt kèm thêm ảnh chân dung của giám đốc trẻ. Bài báo được in trên mấy tờ báo lớn. Nhờ đó, vị giám đốc cùng với tên tuổi đã được nổi bật trong giới kinh doanh. Mối quan hệ hai người cũng từ đó nhân lên. Linh cảm ban đầu đã thành sự thật. Một tình yêu sét đánh mà chính cô là người trong cuộc cũng không hiểu nổi.
Lần này, cô xin nghỉ phép để về Đà Nẵng thăm anh. Anh đã thuê cho cô một phòng trong khách sạn cao cấp trên bãi biển Mỹ Khê. Cô hình dung như một kỳ trăng mật của hai người. Song cô đã bị đổ vỡ. Anh chỉ xuống mấy tiếng chiều tối để đi ăn cùng cô rồi lại về thành phố. Anh luôn thanh minh do công việc quá bận. Thay vì những bức tranh lãng mạn hai người cùng dạo trên bờ biển đón bình minh, ngắm những chiều hoàng hôn, xây những lâu đài hạnh phúc trên cát… thì giờ đây chỉ còn bức tranh loang lổ hai mảng màu sáng, tối, thấp thoáng một dáng hình thiếu nữ đang cô đơn trước biển. Tuy nhiên, biển đã lấp dần sự hụt hẫng, lấy lại sự thư thái tâm hồn, cho cô một khoảng lùi thời gian để cô nhận ra một hiện thực nghiệt ngã bên trong vẻ tươi sáng hào nhoáng của những gì cô đã trải nghiệm.
Buổi sáng ở biển thật đẹp. Chưa có sự biến hiện diệu kỳ nào hơn sự biến hiện diệu kỳ của biển. Tất cả những bức ảnh cô chụp được như cuộc rượt đuổi khoảng cách lớn khủng khiếp giữa sự chuyển động của thiên nhiên và sự bất lực của con người. Khi mặt trời lên, các thuyền đánh cá bắt đầu theo nhau vào bờ, sực nức vị gắt nồng của biển. Cô chăm chú theo dõi chiếc thuyền gần sát bãi tắm. Một người đàn ông và một người đàn bà đã già. Hai cậu thanh niên choai choai xấp xỉ nhau mười sáu, mười bảy tuổi, thêm một người đàn ông trung niên. Đầu tóc ai cũng ướt sượt, mặt nhợt nhạt. Không ai nói với ai. Mỗi người lặng lẽ kéo một đoạn dây lưới. Những vị khách du lịch chăm chú dõi theo họ từ dưới biển bắt đầu xúm vào khi chiếc thuyền kéo sát mép bờ để đổ cá. Nhiều loại cá tôm nhảy nhao nhao nhìn thích mắt. Vậy mà, khi nhấc lên cũng chỉ vỏn vẹn trong đáy một cái xề to. Người xem thích thú nhưng không giấu nổi ngạc nhiên bởi số cá quá ít ỏi. Sự ái ngại của các vị khách cũng không làm thay đổi nét mặt của những người đánh cá. Họ vẫn lặng lẽ. Những người đàn ông thu lưới xong ngồi nghỉ để hút điếu thuốc rồi vác lưới về trước. Người đàn bà bán một số cá được giá cho lái buôn rồi cũng quảy quang gánh về chợ bán nốt mớ cá vụn. Tổng cộng số tiền được hơn một trăm ngàn đồng. Ngày hôm sau, hôm sau nữa vẫn chỉ chừng ấy cá, chừng ấy tiền, chừng ấy vụn vặn ít ỏi của biển. Chừng ấy con người vẫn lầm lụi ra biển. Họ như đã phục tùng lòng biết ơn bởi biển đã vét lòng để cho cuộc sống của họ.
Minh họa: Trương Đình Dung
Sang đến ngày thứ tư, biển vẫn bình yên như mọi ngày nhưng tự nhiên có sự khác thường. Mọi người chạy xô cả lại chỗ thuyền đánh cá. Người thanh niên lớn tuổi vừa vác trên vai vừa quặt chặt người đàn ông già nhất trong số họ bì bõm đi từ dưới biển lên. Người đàn bà đi sau đỡ người đàn ông nằm chỗ cát sạch. Người đàn ông thỉnh thoảng lại lên cơn co giật, dúm người lại, mặt méo xệch, nước dãi chảy ra. Người đàn bà tóc tai rũ rượi, vừa rên rỉ vừa cố giữ chặt chân tay chồng. Hết cơn, bà lấy nước uống cho ông rồi lấy khăn chùi qua cho sạch. Dưới biển, ba người đàn ông vẫn tiếp tục kéo lưới. Năm người, giờ chỉ còn ba. Họ ì ạch chúi cả người về phía trước để rê từng mét lưới.
Người đàn bà kể như thanh minh với mọi người xung quanh:
- Ổng nhà tôi co giật đã hàng chục năm nay. Bắt ổng ở nhà ổng không chịu. Ổng lo cho hai thằng nhỏ kia dữ à. Ba nó đi biển rồi bị tai nạn đã chết. Mẹ nó bệnh nặng không làm gì được. Hai vợ chồng tôi đỡ bố mẹ chúng từ lúc còn chập chững, đứa lên ba, thằng lên bảy.
Vừa vắt nước mũi, người đàn bà vừa kể. Hai bàn tay xù lên những chùm gân chằng chịt. Thỉnh thoảng người đàn ông chồm người lên, người đàn bà lại ráng hết sức để ghìm tay chân người chồng lại.
Từng mảng lưới nhấc lên khỏi mặt nước ráo hoảnh nhẹ tênh. Số cá hôm nay chỉ bằng nửa mọi ngày. Những ánh mắt mệt mỏi đến phờ phạc. Mỗi người ngồi một chỗ lặng lẽ ngầm nghì.
Cảnh tượng u ám trên biển đã khiến cô choáng váng. Cuộc sống của họ thật khó khăn, vất vả. Cô cũng đã viết một bài phóng sự về những người phụ nữ ở chợ đêm của thành phố. Họ là những người đàn bà từ quê lên, lấm lem, lầm lũi kiếm từng miếng ăn. Họ chịu ăn đói mặc rét, trú ngụ tạm bợ những khu nhà ổ chuột tồi tàn, ngột ngạt cốt sao kiếm được đồng tiền mang về cho con ăn học. Cuộc sống tưởng chừng không còn ai vất vả hơn thế. Song, về với vùng biển này cô thấy cuộc sống ở biển còn mong manh và nghiệt ngã hơn nhiều. Số phận những người ngư dân như những con thuyền thúng giữa biển khơi lênh đênh, đầy bất trắc và may rủi. Một ngày lao động của họ đều bắt đầu từ đêm. Tất cả bì bõm lam lũ. Vậy mà, số tiền kiếm được chưa chắc bằng một phần chi phí trong khách sạn một ngày của cô. Khuôn mặt hốc hác, đen sạm của người đàn bà. Sự co giật đau ốm của người đàn ông không được đưa tới bệnh viện. Hai thanh niên kia đã mồ côi bố cũng chỉ vì mưu sinh. Cuộc sống vẫn luôn không có công bằng sao?… Cô liền rút hai tờ năm trăm nghìn đồng đưa biếu người đàn bà. Người đàn bà chợt sững nhìn cô, rồi lại nhìn thật kỹ vào tờ tiền còn mới cứng. Tay run run vẻ xúc động, người đàn bà cầm lấy tay cô để ấn hai tờ tiền vào lòng bàn tay:
- Tôi biết ơn cô đã thương vợ chồng tôi. Nhưng tôi không dám lấy đâu. Ổng ấy bị qua cơn là khỏi. Mai mốt lại đi làm bình thường mà.
- Cháu biếu bác một chút ít ỏi tấm lòng thôi ạ!
- Tôi không chê tiền. Càng không dám chê tấm lòng của cô. Có thông cảm, quý hóa cô mới cho cái tờ tiền to thế này. Nhưng tôi không dám nhận. Dù ít, dù nhiều, dù lớn, dù bé, vợ chồng nhà tôi chưa bao giờ dám nhận của ai. Ổng nhà tôi vẫn bảo, biển đã cho ông ấy sức khỏe. Biển đã nuôi sống từ thời cha ông. Đời cha cho chí đời con. Đến cả cháu con sau này cũng vậy. Biển cho nhiều thứ không kể xiết. Cứ bám vào mẹ biển mà sống. Chúng tôi quen khổ, quen vất vả nhưng cũng vui cô ạ.
Người đàn bà cương quyết không nhận. Sự tự trọng khiến họ nghĩ rằng nhận của người khác là mắc nợ. Một lần thôi cũng sẽ mắc nợ cả đời. Còn sức khỏe. Sức khỏe sẽ làm ra tiền. Những lời thật thà từ đáy lòng của người đàn bà làm cô hổ thẹn. Từ khi yêu anh, cô đã thành kẻ sống phụ thuộc. Tiền và cách sống của anh đã áp đặt vào cuộc sống của cô. Cô được sở hữu những đồ mỹ phẩm, quần áo, các vật dụng cho nghề phóng viên đều là hàng hiệu nổi tiếng và đắt tiền. Anh yêu cầu mỗi khi đi với anh, cô phải bỏ hẳn phong cách giản dị của một công chức hay một phóng viên. Cô phải nổi bật trước đám đông, có dáng dấp một người mẫu hiện đại, một diễn viên hay một hot girl để xứng đáng với một đại gia có tiếng như anh. Cô đã làm theo anh. Sự lộng lẫy trang điểm và ăn mặc sành điệu đã làm cô phải ngạc nhiên với chính mình. Anh rất hãnh diện với bạn bè và giới thương nhân về điều này. Mỗi lần đi với anh, cô cũng cảm thấy vinh hạnh khi được ca ngợi, tán tụng. Những lúc ấy, cô thấy mình như đang trên một đỉnh cao của quyền lực và tiền bạc. Kiêu hãnh như một nữ hoàng. Cô thấy cần phải đu mình lên để xứng đáng, để thay đổi thân phận. Anh đã hứa sẽ thay đổi cuộc đời cô, sẽ cho cô bước lên những đỉnh cao rực rỡ. Cô dõi theo động thái của anh và chờ đợi giấc mơ đổi đời. Anh đã thanh minh vì sự chậm trễ ấy, vì anh quá bận rộn. Sau những giờ đi cùng anh sang chảnh, lộng lẫy, cô lại trở về khu nhà trọ. Những gì vừa xảy ra giống như những ảo ảnh vụt tan biến. Trở về khu nhà trọ như trở về chiếc máng lợn cũ. Nhiều lúc cô vật vã, bế tắc. Điều mong muốn vẫn đang thì tương lai. Hiện tại cuộc sống thì trần trụi nghiệt ngã nhưng vẫn phải chấp nhận. Đó là cuộc sống thực, là cuộc sống hàng ngày của cô. Chẳng lẽ, cứ sống phụ thuộc thân tầm gửi và giả dối thế này sao? Hạnh phúc của chính mình lại do người khác quyết định sao? Người đàn ông của biển mạnh mẽ, quyết liệt đấy nhưng để đánh đổi một cuộc sống khác, làm lại từ đầu thì không bao giờ. Danh dự, gia đình, sự nghiệp đối với anh là trên hết. Nhiều lần gặng hỏi, anh đã trả lời cô: “Em cứ sống đi. Đừng nghĩ xa xôi. Cuộc sống không phải lúc nào cũng màu hồng. Dòng sông còn có khúc quanh nữa là cuộc đời? Sống đến đâu, yêu đến đấy, vui tươi, hưởng thụ. Nghĩ nhiều chỉ làm tàn phai nhan sắc. Chắc chắn, đến một thời điểm nào đó, chúng ta sẽ phải chia tay. Dù anh vẫn còn yêu em. Yêu em cả cuộc đời này. Nhưng anh cũng không thể ích kỷ khư khư giữ em ở lại. Em còn trẻ. Em sẽ phải lấy chồng. Em sẽ phải sinh con đẻ cái, chăm sóc gia đình. Tình yêu, nhiều khi ta chợt nhận ra chỉ là bóng mây, là thoáng chốc bay qua cuộc đời. Thế nên, ta cũng đừng đau khổ vì nó. Còn ở bên nhau ngày nào, quý trọng, nâng niu ngày đó em à!”.
Buổi tối ở khách sạn, cô đã kể lại câu chuyện ban sáng ở biển. Cô nghĩ anh sẽ vui và khen cô biết sống, biết chia sẻ, yêu thương. Chính từ nhiều câu chuyện anh giúp đỡ những cảnh ngộ khó khăn, cơ nhỡ từng gặp đã làm cô cảm kích và rung động. Tuy nhiên, nghe câu chuyện của vợ chồng người đàn bà chài lưới, anh vẫn lạnh lùng, dửng dưng. Khi cô kể đã biếu tiền người đàn bà. Thật không ngờ, anh nổi đóa lên. Anh nói đó là sự phung phí tiền bạc, không cần phải làm như thế! Mình có cuộc sống của mình. Họ có cuộc sống của họ. Họ phải chấp nhận cuộc sống đói nghèo ấy… Cô cự lại anh. Cô đem việc anh làm từ thiện mà cô đã viết báo để ca ngợi tấm lòng yêu thương, trân trọng con người của vị giám đốc là anh. Anh đã thản nhiên nói:
- Cái gì nó cũng có giá của nó. Làm việc gì cũng phải tính đến mục đích hay lợi nhuận thu về.
Trời! Đây không phải là lần đầu tiên cô nghe thấy anh nói đầu tư mang tính mục đích. Nhưng sao lần này cô thấy nó chát đắng, nó sắc như lưỡi dao vậy. Có lẽ, lần này bị đụng tới quyền lợi sát sườn, thiệt hại đến túi tiền nên anh đã phản đối cô. Cô vẫn biết mục đích, lợi nhuận có ý nghĩa quyết định sự sống còn, sự tồn tại hay diệt vong, phá sản của người làm kinh doanh. Anh đã vận dụng nó một cách có hiệu quả khi anh tung hô việc làm từ thiện của công ty rồi chạy chọt dự án trên danh nghĩa từ thiện. Dự án hàng trăm tỉ đồng mà số vốn bỏ ra mấy trăm triệu đồng từ thiện thì có đáng gì, chỉ là hạt cát. Chưa kể việc thực hiện dự án để rồi biển thủ của nhà nước con số cũng lên hàng trăm tỉ đồng. Anh còn nói cô sẽ tiếp tục viết một bài để làm nổi bật lên tính hiệu quả tích cực của dự án để tranh thủ sự ủng hộ cao của xã hội, kêu gọi đóng góp vốn của một số đối tác và kéo vốn nước ngoài. Đó là một sự lương thiện giả dối, là thủ đoạn của kinh doanh. Cô chấp nhận cuộc chơi và đã ủng hộ, vào cuộc với anh. Song không thể áp lợi nhuận kinh doanh đó vào chuyện tình cảm. Tình cảm là sự nảy sinh tự nhiên, từ nhu cầu sẻ chia, giúp đỡ. Có lẽ, giờ cô mới nhận ra bản chất con người thật của anh. Hóa ra lâu nay, sự yêu chiều, ga lăng của anh chỉ là vỏ bọc của viên đạn nguy hiểm mà cô không nhận ra. Anh đã bị chi phối quá lớn vì đồng tiền. Với anh, đồng tiền chỉ bỏ ra khi nó đạt mục đích, lợi nhuận. Một chút ít ỏi của tiền bạc để làm mình sống tốt, chia sẻ, yêu thương, hạnh phúc hơn, anh cũng cho là lãng phí. Sự tính toán của anh như chiếc roi vụt ngược lại về phía cô. Những đồng tiền của anh đưa cho cô không còn trong sáng, vô tư nữa. Mà là những đồng tiền để mua bán, đổi chác. Đâu là cái giá cô phải trả? Đâu là tình yêu đích thực? Hay chỉ là sự lợi dụng, sự mù quáng khi nghĩ rằng đó là tình yêu?
Anh giận dữ cô rồi hằm hằm xuống xe để về nhà với vợ con. Tình cảm của anh chỉ dành cho cô được đến thế này sao? Với anh, có lẽ tiền bạc là tất cả. Song anh đã lầm. Tiền bạc không thể gạt bằng, không thể chuộc được tình cảm khi đã tổn thương, mất mát. Chưa bao giờ cô thấy cô đơn và bất hạnh như lúc này. Cô thấy mình cần phải ra đi, phải làm lại từ đầu. Cô sẽ tiếp tục là một phóng viên trẻ nhiệt tình với những bài báo lớn, những cuộc đi đầy thú vị. Giờ, cô mới nhận ra tiền bạc, giàu có chưa chắc đã mua được tự do. Tự do sẽ làm ra tất cả, kể cả tiền bạc, giàu có. Tự do là nguồn của cải quý giá, vô tận của mỗi người. Cô sẽ bắt đầu từ ngày mai…
Phải chăng, cuộc sống như hành trình của dòng sông phải qua nhiều lần thay dòng, đổi bến, lên thác, xuống ghềnh mới ra được biển lớn. Người đàn bà của biển đã tiếp cho cô sức mạnh, kiên cường, ý chí. Có thể có vấp ngã, sai lầm nhưng không thể đánh mất ý nghĩa cuộc đời, đánh mất danh dự, tự do. Biển mênh mông nhường nào? Biển có biết mình dài rộng quá? Nhưng biển vẫn trở về những bến bờ dào dạt sóng vỗ… Hãy trở về với bến bờ của cuộc đời, của chính mình! Cuộc đi này như một kỷ niệm buồn mà đẹp. Cô sẽ phải chia tay với biển. Giã từ một tình yêu si mê bồng bột. Tuổi trẻ là thế sao?
T.M.H